Entropi

Her Otostopçunun Galaksi Rehber’inde, evrendeki her uygarlığın kabaca üç aşamadan geçtiği söylenir. Bunlar araştırma, sorgulama ve bilgelik aşamalarıdır ve nasıl, niçin ve nerede sorularına karşılık gelirler. Fizikte zaman konusu henuz birinci aşamadadır. Örneğin bir fizikçi size zamanın “entropi”nin arttığı yönde aktığını söylediğinde bu kesinlikle zamanın niçin aktığı sorusunun cevabı değildir. Ama yine de incelenmeye değer bir cevaptır ve entropi kavramı diğer fiziksel ve toplumsal olaylara olduğu kadar zaman konusuna bakış açımızı da oldukça renklendirebilir.

Fizikçimiz bize zamanın entropinin arttığı yöne doğru aktığını söylediğinde kastettigi şey, zamanın akış yönü olarak entopinin arttığı yönü algılıyor olmamızdır. Örneğin biri size bir film gösterse ve filmde yerde kırılmış yatan bir vazonun derlenip toparlanıp sapasağlam bir şekilde yeniden masanın üstüne sıçradığını görseniz filmin tersten oynatıldığına dair bir iddiaya süphesiz girerdiniz. Çünkü vazonun yerde kırık bir şekilde yatması durumu, masa üzerinde sağlam durması durumundan daha yüksek bir entropiye sahiptir ve zaman da entropinin arttığı yöne yani vazonun kırıldığı yöne doğru akmaktadır.

Neden zamanın akış yönü olarak entropinin arttığı yönü algılıyoruz? Bunun sadece deneyimlerimize dayanan bir algılama olduğu düşünülebilirse de cok daha fiziksel bir açıklaması vardır aslında. Bir bilgisayar bir bilgi bitini kaydettiğinde, hafızasını düzensiz bir durumdan düzenli bir duruma geçirmiş yani kendi içinde entropisini azaltmış olur. Ancak buna karşılık çevresine bir miktar ısı salarak evrenin toplam entropisini geri dönülmez bir şekilde arttırır. İnsan beyni de ayni sekilde bir bilgi depoladiginda evrenin entropisi artar. Artık kaydettiği bilgi evrenin entropisinin daha az olduğu dönemin bir hatırasıdır. Öyleyse biz her zaman daha az entropili donemleri hatırlayabiliriz. Hatırlayabildiğimiz zaman bizim için geçmiş olduğuna göre zamanın geçmişten geleceğe doğru akması demek entropinin arttığı yöne doğru akması demektir.